We willen vaak niet te veel nadenken over wat er gebeurt na ons overlijden. Maar als je besluit volledig in Spanje te gaan wonen, dan is dat wel verstandig. Volgens Europese wetgeving is het zo dat als een EU-burger in een ander land binnen de unie gaat wonen, de wetten en regels uit dat land gaan gelden. In het geval van het erfrecht moet je goed opletten. Dat is in Spanje namelijk heel anders geregeld dan in Nederland. Dat je formeel misschien nog in Nederland woont en fiscaal ingezetene bent is daarbij niet zo relevant. Het gaat erom waar jouw persoonlijke leven zich feitelijk grotendeels afspeelt. Dat is jouw ‘woonland’ en de wetten van dát land zijn van toepassing op je erfenis.
Woon je in Nederland, en ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap, dan heeft de langstlevende partner in principe recht op de volledige erfenis, tenzij dat in een testament anders is vastgelegd. Pas als hij of zij overlijdt zijn de kinderen aan de beurt.
In Spanje is dat anders. Niet de langstlevende partner, maar de kinderen hebben recht op de erfenis. Ook is een partnerregistratie volgens de wet niet hetzelfde als een huwelijk en gelden er bij een overlijden dus andere regels.
In principe is het dus zo dat de regels en erfwetten van je ‘woonland’ van toepassing zijn als je komt te overlijden. Dus als je een huis hebt in Spanje, en aangetoond kan worden dat je daar vaker bent dan in Nederland, dan zijn de Spaanse regels en wetten van toepassing op je erfenis. Een langstlevend testament zoals wij dat kennen in Nederland werkt dan niet, omdat dit testament is gebaseerd op de mogelijkheden die de Nederlandse wet geeft om de echtgenoot te beschermen tegen de aanspraken van de kinderen. De Spaanse wet kent geen soortgelijke mogelijkheden.
Je kunt hier wel omheen. Als je in Spanje woont maar wilt dat de erfenis via het Nederlandse recht wordt afgehandeld (zodat je langstlevende testament wél werkt in Spanje) moet je dat specifiek in dat testament laten opnemen (een zogenaamde ‘rechtskeuze’). Zo’n rechtskeuze is slechts één onderdeel van een goed testament. Daarnaast moet het testament ook de bepalingen bevatten die naadloos aansluiten op de (overige) Nederlandse wettelijke regels die voor een dergelijk testament relevant zijn.
Een testament kun je in principe laten maken bij een Nederlandse, Belgische of Spaanse notaris, maar een Nederlandse notaris heeft de meeste kennis en ervaring met de Nederlandse erfwetten en de afwikkeling van erfenissen volgens die regels. Het Nederlandse erfrecht is in vergelijking met andere landen ingewikkeld en zeer gedetailleerd. Maar omdat de Nederlandse wet toestaat dat via een testament de rechten van kinderen in sterke mate kunnen worden beperkt, uitgesteld of overruled, kunnen de regelingen – in vergelijking met die andere landen – veel meer worden afgestemd op jouw persoonlijke wensen of op de fiscale gevolgen (qua erfbelasting/successierecht) voor je nabestaanden. Een en ander geldt echter slechts indien de formuleringen in het testament exact aansluiten op de Nederlandse wettelijke bepalingen. Dat betekent dat meer maatwerk mogelijk is, maar ook meer deskundigheid om die mogelijkheden ten volle te kunnen benutten.
Je nalatenschap helemaal via Nederland laten lopen is trouwens niet mogelijk. Je kunt met een testament weliswaar je erfenis regelen volgens de Nederlandse regels. Maar als (een deel van) je bezittingen in Spanje zijn gelegen, en/of een of meer van je erfgenamen in Spanje wonen, zal Spanje hierover in principe erfbelasting heffen. Verdiep je ook daarin, want in Spanje heb je niet alleen met landelijke wetten en regels te maken, maar ook met regionale systemen. Spanje kent namelijk 17 autonome regio’s die vaak weer hun eigen regelingen kennen als het gaat om erfbelasting. Zo kan het zijn dat je in de ene regio meer moet betalen, dan in de andere. De Nederlandse notaris die gespecialiseerd is in ‘erfrecht in Spanje’, kent ook deze regels uit zijn broekzak.
Daarom is het belangrijk om, zodra je bijvoorbeeld een huis koopt in Spanje, óók na te denken over de gevolgen na een overlijden. Vraag hulp van deskundigen, want het komt nogal eens voor dat mensen denken dat het allemaal goed geregeld is en dan komen erfgenamen toch voor nare verrassingen te staan. Zie ook: erfrechtinspanje.nl voor meer uitgebreide informatie op dit punt.
